Ειδωλολατρία και Ιεροσυλία: Ο Offenbach στην Αθήνα του 19ου αιώνα

Η «κάθοδος» των ηρώων της ελληνικής μυθολογίας, του Ορφέα και της Ωραίας Ελένης, στον ελληνόφωνο χώρο συντελείται μυστικά ανάμεσα στις δεκαετίες 1860 και 1870, όταν οι πρώτοι γαλλικοί θίασοι επισκέπτονται την Αθήνα για να δώσουν μουσικοθεατρικές παραστάσεις στο χειμερινό θέατρο Αθηνών. Οι παραστάσεις αυτές πυροδοτούν θύελλα αντιδράσεων. Μία μερίδα του κοινού καταλαμβάνεται από «βωδεβίλλειον μανίαν», ενώ μία άλλη σκανδαλίζεται με την ηθική χαλαρότητα της «οφεμ-βακχιάδος», και δη με τον εκστατικό «κόρδακα» του φινάλε, το περιβόητο καν-καν. Οι συντηρητικοί δημοσιογραφικοί και λογοτεχνικοί κύκλοι, εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους για τη χυδαία παρωδία της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς και τον διασυρμό των «ιερών θεών του Ομήρου». Άλλοι πάλι θεωρούν ότι προσβάλλεται βαθύτατα το θρησκευτικό αίσθημα του ελληνικού λαού, καθώς το οργιαστικό θέαμα παρουσιάζεται εν μέσω Τεσσαρακοστής. Το παρόν άρθρο διερευνά την απήχηση της γαλλικής ελαφράς μουσικής στη νεόκοπη αστική αθηναϊκή κοινωνία των μέσων του 19ου αιώνα. Οι γαλλικοί θίασοι που καταφθάνουν στην ελληνική πρωτεύουσα, εκτός από το πρωτοπαρουσιαζόμενό τους ρεπερτόριο, φέρουν μαζί τους και καινοφανή θεατρικά ήθη, προκαλώντας αίσθηση στο κοινό της πρωτεύουσας, που παρακολουθεί έκθαμβο τις ανάλαφρες σκαμπρόζικες μουσικές κωμωδίες της τελευταίας γαλλικής εσοδείας, και –κυρίως– τις γεμάτες μπρίο Γαλλίδες πρωταγωνίστριες. Με τις παραστάσεις τους αναζωπυρώνουν τη διαμάχη που μαίνεται στη μουσικοθεατρική ζωή του νέου ελληνικού κράτους καθ’ όλον τον 19ο αιώνα, καθώς γίνονται η αφορμή για να κονταροχτυπηθούν οι περιοδεύοντες ευρωπαϊκοί λυρικοί θίασοι –που χαίρουν της οικονομικής και ηθικής υποστήριξης της Αυλής, της κυβέρνησης και της εν γένει «υψηλής κοινωνίας»– με την εγχώρια θεατρική δημιουργία, η οποία παλεύει για να εδραιωθεί.